Tạ Ơn Thượng Đế - Tạ Ơn Người - Thanksgiving

Tạ Ơn Thượng Đế - Tạ Ơn Người - Thanksgiving

********************************************

Nước Mỹ và Canada trở thành cường quốc hơn một thế kỷ. Ba trăm năm trước đó, vùng đất Bắc Mỹ là nơi mà những người cùng khổ khắp năm Châu đến tìm vàng, hy vọng thoát khỏi những khó khăn về kinh tế hay chạy trốn vì lý do tôn giáo.

Miền đất hứa của những người lao động nhọc nhằn, đầy dẫy những nguy hiểm, bất công, bóc lột, kỳ thị, họ phải chiến đấu để bảo vệ. Vượt qua nhiều khó khăn để thành lập Hiệp Chủng Quốc Hoa Kỳ quốc gia độc lập, dân chủ và giàu mạnh nhất thế giới. Hàng năm Canada và Hoa Kỳ có lẽ tạ ơn Thanksgiving để nhớ lại nguồn gốc tổ tiên.

Tạ ơn là truyền thống của mỗi dân tộc đều khác nhau, từ ngàn xưa người ta tin các vị thần linh đã làm cho mùa màng được tươi tốt gia súc sinh sản nhiều và nhờ đó cuộc sống được ấn no. Dân tộc Việt Nam tại các thôn quê thường tổ chức tổ chức ngày hội tế lễ Kỳ Yên, cúng Thành Hoàng, đầu vụ mùa gặt luá có cúng cơm lúa mới… “lạy trời mưa xuống lấy nước tôi uống, lấy ruộng tôi cày…”

Các đời Vua có tục tế lễ ở Nam Giao để tạ ơn trời đất, nhờ mưa thuận gió hòa đêm lại no cơm ấm áo cho toàn dân… Thanksgiving là ngày tạ ơn trời vừa tạ ơn đời, ơn người

Ơn ai một chút chớ quên
Một miếng khi đói bằng một gói khi no
Uống nước, nhớ nguồn
Ăn quả nhớ kẻ trồng cây,
Ăn khoai nhớ kẻ cho dây mà trồng…

Canada cũng có Thanksgiving là ngày lễ chính thức. Vì Canada mùa màng kết thúc trước Hoa Kỳ nên ngày lễ sớm hơn, và từ năm 1879 Quốc Hội Canada chọn ngày 06 tháng 11 làm lễ Thanksgiving. Tới 1957, Quốc Hội Canada lập luận căn cứ vào lịch sử, ấn định ngày Thứ Hai thứ nhì của tháng 10 là ngày lễ Thanksgiving. (1). Người Mỹ nghỉ lễ vào thứ Năm chót của tháng 11 vui mừng ngày lễ này để họp mặt đại gia đình, mời họ hàng, bạn bè quây quần thật đông bữa ăn vào dịp Lễ Tạ Ơn Thượng Đế, rồi tạ ơn người, tạ ơn đời.

Lịch sử lễ Tạ Ơn Thanksgiving vào thời Tổng thống Washington George (1732-1799) đã chọn ngày 26.11.1789 cho toàn quốc, nhưng các tiểu bang thường chọn ngày lễ Thanksgiving riêng. Mãi cho đến năm 1963 Tổng thống Abraham Lincoln (1809-1865) chọn thống nhất ngày thứ Năm chót của tháng 11 cho hợp chủng quốc Hoa Kỳ cho đến ngày nay.

Nguồn gốc lễ Tạ Ơn Thanksgiving đầu tiên ở Mỹ Châu, của người Anh di cư vào tháng 11 năm 1621 tại Plymouth, Massachusetts để tỏ lòng biết ơn với nhóm thổ dân da Đỏ và người có tên Tisquanto/ Squanto. Thuở ấy nhóm người gồm 102 người Anh di cư gọi là Pilgrims fathers gồm 35 người đạo Tin Lành cải cách ly khai/ Puritan separatists. Trước đó đã rời bỏ Anh quốc sống ở Leyden Hòa lan.

Rời bỏ Âu Châu tháng 9.1620 trên tàu buồm Mayflower vượt Đại Tây Đương đi tìm vùng đất mới. cuộc hành trình lênh đênh trên biển, vất vả dài 65 ngày, có một người chết lúc đầu muốn đến Jamestown, Virgina nơi đã có người di dân từ năm 1807, nhưng bị gió bão giạt lên phía Bắc, tàu Mayflower đến Cape Cod Bay vào ngày 21.11.1620. và quyết định chọn Plymouth Massachusetts làm quê hương.

Đoàn người di cư nầy đã phải chịu mùa đông đầu tiên gian khổ, kinh hoàng trong đói lạnh, 46 người đã thiệt mạng. Trước hoàn cảnh khốn cùng như một phép lạ thổ dân da Đỏ đã cho họ bí rợ, thịt gà cứu giúp họ sống qua mùa đông, Tisquanto cũng chỉ cách cho họ trồng trọt săn bắn để lập nghiệp.

Nhờ ý chí quật cường đi tìm tự do, mùa Đông giá lạnh đi qua, họ trồng lúa mì, hoa màu xanh tươi, nhờ mưa thuận gió hòa giúp cho họ đủ thực phẩm để sống và tích trử cho mùa Đông tới.. Nhờ vậy lúc mùa đông sắp về công việc gặt hái thu hoạch mùa màng xong. “Uống nước nhớ nguồn, mang ơn phải tạ ơn”. Nhóm dân di cư Pilgrim mở tiệc ăn mừng, cảm tạ Thượng Đế, thổ dân da Đỏ được mời chung vui trong 3 ngày lễ để tỏ lòng tri ân sự giúp đỡ của họ. Từ đó trở đi Thanksgiving thành một tập quán của Hoa Kỳ. Thanksgiving mang ý nghĩa đặc biệt là một truyền thống từ những nhà lập quốc cho các người định cư lập nghiệp trên đất nước này. Thanksgiving vừa bày tỏ tinh thần tín ngưỡng - cảm tạ Thượng Đế - vừa thể hiện tinh thần hợp tác hòa bình giữa các dân tộc chung sống hoà bình.

Nhiều nghi thức lễ Thanksgiving thể hiện truyền thống sinh hoạt của Pilgrims, các di dân đầu tiên định cư trên đất Mỹ, và người lớn trẻ con mặc y phục kiểu Pilgrim trong lễ hội hay diễn hành. Các hình thức khác có xuất xứ từ những cổ tục lâu đời hơn của các dân tộc về lễ hội ngày mùa như cornucopia, chiếc rỏ hình như cái sừng cong tràn đầy trái cây rau quả một biểu trưng đặc biệt về Thanksgiving. Những hình ảnh trang trí trong dịp lễ cũng là trái củ, hoa lá, bông lúa mì…

Tiệc tùng thường có gà tây quay vàng, bí rợ (thức ăn chính mà người da Đỏ đã mang tới cho di dân) với những thứ rau như đậu que, khoai lang, bắp, nấu nướng theo lối cổ truyền, rau xà lách và bánh nhân bí ngô hoặc nhân hạt pecan và mứt dâu cranberry loại bánh cổ truyền đặc thù của Mỹ là bánh nhân bí đỏ và bánh nhân hạt pecan.

Việt Nam không có lễ Tạ Ơn, nhưng những di dân người Việt đến Hoa Kỳ trong những thập niên qua, cùng đón mừng lễ Thanksgiving trọng đại nầy, gia đình người Việt cũng ăn tiệc vui mừng cùng chung hưởng ân sủng của Thượng Đế đã ban cho một đời sống êm ấm trên đất nước tự do dân chủ. Sau biến cố ngày 30.4.1975 phải từ bỏ quê hương giống như những người di dân đầu tiên đến vùng đất mới gần 400 năm trước.

Nguyễn Quý Đại